Πέρα απ' το κτιστό

Αριστείδης Αντονάς

Τα κτίσματα

Εκδόσεις Άγρα

Σ' ένα δωμάτιο δύο αδέλφια, ο Αργύρης και ο Πορφύρης, καβγαδίζουν έντονα. Το θέμα, η κοινή τους περιουσία, και για την ακρίβεια η πρόταση που τους έχει γίνει, από έναν μυστηριώδη κύριο, για την αξιοποίησή τους. Μια προβληματική εξαρχής περιουσία, κάποιες δεκάδες κτίσματα στην απέναντι πλαγιά του βουνού, σχεδόν αυθαίρετα, ημιτελή και εγκαταλειμμένα για χρόνια, διασκορπισμένα παντού στο τοπίο. Μια κλασική νεοελληνική τραγωδία, αυτό το τραύμα των αναμονών. Η πρόταση που τους έχει γίνει από κάποιον κύριο Φρέρη είναι η αγορά και η κατεδάφισή τους. Μια κατεδάφιση που δεν θα την ακολουθούσε όμως μια άλλη, πιο γενναία, όπως συνηθίζεται, ανοικοδόμηση, αλλά αυτή η απελευθέρωση του τοπίου. Μια πρόταση αδιανόητη για τα δύο αδέλφια, γιατί τους ανατρέπει όλο το αξιακό τους σύστημα, αυτόν τον ορίζοντα της προσδοκίας τους γι' αυτά τα ταλαιπωρημένα κτίσματα. Αρχίζουν λοιπόν να υποπτεύονται αυτή την κίνηση του μυστηριώδους επενδυτή. Οταν τελικά θα γκρεμιστούν τα τρία πρώτα κτίσματα, θα ακολουθήσουν τη διαδρομή των μπαζών, αυτή τη διαδρομή για την εξιχνίαση του μυστηρίου. Και όταν διαπιστώσουν ότι ο φύλακας της χωματερής όπου κατέληγαν τα μπάζα τους ήταν ο ίδιος ο κύριος Φρέρης, τότε πλέον είναι απολύτως βέβαιοι ότι αυτά τα μπάζα είναι τελικά πολύτιμα, ότι στον σοβά τους τα κτίσματα περιέχουν χρυσό. Αναλαμβάνουν έτσι οι ίδιοι το έργο της καταστροφής· θα συσσωρεύσουν τα μπάζα από τον σοβά, τον οποίο θα αφαιρέσουν μυστικά από τα κτίσματα, στη μέση του σαλονιού τους, όχι τόσο για να αφαιρέσουν το πολύτιμο μέταλλο που περιέχουν όσο για να δουν την αντίδραση του Φρέρη στην εικόνα τους και να βεβαιωθούν έτσι για την ορθότητα της υπόθεσης τους. Οταν ο Φρέρης τούς επισκεφθεί για να τους ανακοινώσει την έναρξη και των υπόλοιπων κατεδαφίσεων, θα διαπιστώσουν ότι καθόλου δεν είχε ενοχληθεί από την κατάσταση των κτισμάτων και ότι η αντίδρασή του μπροστά στη θέα αυτού του σωρού μέσα στο σαλόνι ήταν μάλλον φυσιολογική. Αυτό που περισσότερο του έκανε εντύπωση ήταν η μυρωδιά του λεμονανθού που ερχόταν από το ανοιχτό παράθυρο, αυτό σχολίασε, αυτό του πήρε τα μυαλά, αφήνοντας τους γι' άλλη μια φορά στην απορία. Θυμήθηκαν, όταν τους είχε επισκεφθεί για την αγοραπωλησία, την πρώτη φορά και κοιτώντας απ' το παράθυρο τους, δεν θαύμασε τα κτίσματα, αυτή την πολλά υποσχόμενη περιουσία τους, αλλά τα βράχια ψηλά στο βουνό και τον ελαιώνα που κατηφόριζε ήσυχα στην πλαγιά του. Αλλά το πρόβλημα εν τέλει αποδεικνύεται ότι είναι αυτό ακριβώς το τοπίο του παραθύρου, το ίχνος αυτού του ορίζοντα, αυτό το αντικείμενο του κόσμου, που μένει σχεδόν πάντα μπροστά στα μάτια μας μυστικό και αδιάγνωστο. «Του πήραμε ό,τι άξιζε», έλεγαν συνωμοτικά τα δύο αδέλφια, κατάκοπα από τη μεταφορά των μπάζων μέσα στο σαλόνι τους. Αλλά αυτό που άξιζε για τον Φρέρη ήταν τελικά μόνον αυτό: το άρωμα του λεμονανθού, και η θέα των βράχων. Στη λακανική ανάγνωση του Γιάννη Σταυρακάκη πάνω σ' αυτά Τα κτίσματα του Αντονά επισημαίνεται αυτή ακριβώς η ιδεοληψία του κέρδους, που αφαιρεί μπροστά από τα μάτια μας αυτή την ίδια την απτή πραγματικότητα του κόσμου. Αυτή είναι άλλωστε και η ίδια η φύση της ιδεολογίας, όταν εγείρει μπροστά στο ανησυχαστικό πρόβλημα του Πραγματικού τις αυταπάτες των δικών της πραγματικοτήτων. Αυτή την πραγματικότητα τώρα των κτισμάτων μπροστά σ' αυτό το άκτιστο ίχνος της ομορφιάς.

Πρώτη δημοσίευση: Ελευθεροτυπία / Βιβλιοθήκη, Σάββατο 10 Σεπτεμβρίου 2011